Dementzia birformulatzen

Robin Hammonden argazkiekin topo egin nuen Instagramen. Erretratuen edertasun ezohiko eta lurtarrak erakarri ninduen lehenik haietara. Bere leiarrak harrapatzen duen aurpegi bakoitza, adineko pertsona batena da. Haien begiraden jakindurian edo sudurraren kurba inguratuan barneratzen zaren bitartean, haiek guztiek istorio bat dutela kontatzeko ulertzen duzu.

Erretratatutako pertsonaia bakoitzak dementzia du. Eskuinera begiratuz gero, haientzat esanahiren bat duen objektu bat aurkituko duzu: zerra bat, poema liburu bat, baserriko tresna bat. Erretratu bakoitzaren ondoan, gizabanakoaren bizitzari buruzko iruzkin labur bat dago, bere historia.

Jarri arreta 83 urteko Shiwa Sawanengan. Japoniako iparraldeko Hokkaido uhartean bizi da. Leku hartara lehen aldiz iritsi zenean, makila bat erabiltzen zuen oinez ibiltzeko, eta nekez egiten zuen irribarre. Orain barre egiten du eta lanpetuta egoten da.

"Zoriontsuagoa naiz landan lan egiten dudanean", dio berak. "Etxalde batean hazi nintzen. Lanak dibertitzen nau. Lan egitea gustatzen zait”.

Dementzia duten 36 pertsona inguru bizi dira Hokkaidoko Sapporo eta Eniwa zonaldeetako etxebizitza kolektiboetan. Janaria eta arreta orokorra jasotzen dute, eta bertan bizi direnak eguneroko bizimoduaren errutinak mantentzera animatzen ditzte, lorezaintzaren bidez, janariak prestatuz, elikagaiak erosiz edo garbitasunarekin lagunduz. Horietako batzuek baratzean landatzen dituzten barazkiak saltzen dituzte, eta horrek haien finantza-independentzia bultzatzen du.a.

Fira Sawaro bere baratzea ureztatzen. Argazkia: Robin Hammond.

Fumiko Itok 19 urte besterik ez zituen bere senarra taberna batean ezagutu zuenean. "Nire atzean eserita zegoen. Atzetik bultzatu ninduen eta "Kaixo" esan zuen - Lehen begiratuan maitemindu nintzen”.

Biek jatetxe bat zuzendu zuten 30 urtez, duela zazpi urte senarra minbiziak jota hil eta Fumikoren osasunak okerrera egin zuen arte. Hala ere, dementzia duten pertsonentzako Eniwa taldearen etxera eraman zutenetik, bere egoera hobetu egin da; berak dio orain bakarrik sentitzen ez delako gertatzen dela, bere inguruan lagunak dituelako eta egiteko bat duelako. Janaria prestatzen du, etxea garbitzen du, batzuetan beste gonbidatuak zaintzen ditu eta oso zoriontsua da lagunekin bazkari on batez gozatuz.

Zaintza komunitarioko etxe txikiak "Orange" programaren parte dira. Dementziari buruzko  programa hau Japonian aitzindaria da, eta 2015ean abiarazi zen. Programa honen bidez, espezialista gehiago eskaini, diagnostiko goiztiarra hobetu eta arreta komunitarioa zabaldu nahi da. Japonia, munduko populazio zahartuenarekin (36 milioik 65 urte edo gehiago dituzte), dementziaren hirugarren aroa bizitzen ari da. Lehenengoa, sendaketa garaia, 1980ko hamarkadan gertatu zen, baldintza hori duten pertsonak egoitzetan sartzen zirenean eta medikazioa ematen zitzaienean.

Bigarrena, zaintzaren aroa, 90eko hamarkadan gertatu zen, pertsonek beren bizitzak beste batzuen laguntzarekin bizi zituztenean. Bere helburuak laudagarriak ziren arren, garai honetako tratamendu aitzindariak - musika, oroitzapenak eta terapia artistikoak - egoitzetan txertatzen ziren, egoiliarrek benetan zer nahi zezaketen pentsatu gabe.

Hirugarren fasea elkarrekikotasunaren aroa da: pertsonak ez dira zaintzailetzat eta zaintza-hartzailetzat hartzen, kide baliotsutzat baizik. Gaur egun, Japonian bost milioi pertsona bizi dira dementziarekin. Guztiek beren bizitzak partekatzea azpimarratzen da, dementzia dutenek eta ez dutenek eragina izatea eta eragiten uztea, besteak inspiratzea eta beraiek inspiratzea. Ez norabide bakarreko, ez alde bakarreko ikuspuntutik, baizik eta berdintasunezkotik.

Hau guztia Karin Diamonden “Churchill Fellowship" Japoniara egindako bidaiari buruzko erreportaje dokumental bikanaren bidez aurkitu nuen. Bertan, bertako langileek egoiliar bakoitzaren historia ezagutzen duten etxe txiki komunitarioak aipatzen dira, bere iraganeko leku garrantzitsuak bisitatuz. Bere kontakizunek egoiliarren eta langileen arteko fluxuaz eta korronteaz hitz egiten dute.

"Gizateria pertsonen arteko harremanen berotasunean sustatzen da",azpimarratzen du.

Karin Re-Liveko zuzendari artistikoa da. Cardiffen egoitza duen ongintzako erakunde bat da, eta bizi-istorioak interpretatzeko programa inspiratzaile bat eta prestakuntza-ikastaro batzuk eskaintzen ditu dementziarekin zerikusia dutenentzat, trauma osteko estresa duten beteranoentzat eta gaixotasun terminalak dituztenentzat. Bere misioetako bat "estigmari erronka egingo dion eta elkar ikusteko modua aldatuko duen antzerki bat sortzea da".

Horrek Robinengana eramaten nau. Bere burua fotokazetari eta narratzaile gisa deskribatzen duen 45 urteko gizona. Hamarkada batean osasun mentalean, desgaitasunetan eta giza eskubideetan zentratu da, betiere pertsonaren bidez gaiarekin konektatzen saiatuz, berak "pertsonan zentratutako ulermena" deritzona lortzeko. Onedayinmyworld.com webguneari edo Instagram kontuari begiratu bat eman diezaiokezue, bere proiektu batzuk eta bere argazki harrigarri batzuk ikusteko.

The Guardian-ek dementziari buruzko istorio baterako irudiak enkargatzen dizkionean, Japoniara bidaiatzen du eta hasieran gaixotasuna pertsona baino gehiago ikusten zuela onartzen du.

"Haien elkarrizketen bidez hasi nintzen pertsonak aurkitzen. Ulertu nuen zurea eta nirea bezain istorio baliotsuak zaintzen zituztela ".

81 urteko Yoko Mikiok bere bizitzan zehar poesia idatzi zuen. Bere dementziarekin gauzak korapilatu egin ziren. "Baso txiki bat loratzen ari da nire aurrean", dio bere olerki batek, "Nire gaztaroa lasaitzeko modu bat bezala". Bere emazte Ryokok, gazteagoa zenean Mikiok, bizitzarekin zuen frustrazioa poesiaren bidez adierazi zuela azaltzen du, honek, suspertzen zuelarik.

Mikiok, duela 35 urte erretiroa hartu zuen arren, Japoniako trenbideen mantenuan lan egiten duela pentsatzen jarraitzen du. Gaur egun, beti darama bere poema bat argitaratu zuten poema liburu bat,

Yoko Mikioren erretratua (Ezkerra). Poema liburua (eskuinean). Argazkia: Robin Hammond.

"Basoa ikusten dudanean eta zuhaitzak haizeak mugitzen ikusten ditudanean naturaren energia sentitzen dut, orduan egun osoan hemen eserita egotea baino zerbait gehiago ere egin behar dudala sentitzen dut", dio.

Egilearen blogean argitaratutako jatorrizko testua. Argitalpen honetarako Robin Hammondek utzitako argazkiak.